SHIT IN THE ART OF WRITING

Recently, tnry kong magbackread sa lahat ng blogpost ko dito sa blog kong “Ang Mabuting Balita”. Inuna ko munang basahin yung mga may lessons na article na gawa ko at yung may kapupulutan ng aral para sa iba. La naman. Trip ko lang, saka para naman mabalik yung gigil ko sa writing at humasa ng husto yung espada ko, wala ng talim eh. Mapurol na.

Hindi madaling gawin ‘to para sakin.

Una, natatawa kasi ako kapag binabalikan ko yung mga ala-alang puro lang ako reklamo at pabebe noon, ang sakit palang isipin na wala akong ginawang kilos nung mga panahon iyon. haha Pangalawa, ang sarap pala talagang balikan yung month na may bago akong inspirasyon linggo-linggo, pero ang masakit na part, ay kulang ako sa effort para dun sa goal na yun. Nakakatawa ulit. Pangatlo naman, mahirap ‘to para saken kasi kung may mali akong makita sa grammar ko, ie-edit ko na naman yun.  Dagdag oras lang. haha

But guys. Ang saya magbackread.  Try niyo din.  Parang New year ang feeling. May bagong pag-asang paparating.

Inabot lang ako ng tatlong araw sa pagbabasa kasi nga di maganda ang pakiramdam ko nun. Sa loob ng tatlong araw na ‘to na nakaleave ako sa trabaho upang magpagaling sa sakit ko ay sinabay ko na din ang pagbabasa.

Wala akong ibang ginawa kundi paloadan muna ang pocket wifi ko ‘tas mag-internet maghapon sa bahay habang nakahiga sa kama. Lahat ng nakalap kong impormasyon na galing din sa akin ay tungkol sa pagsusulat.

Humihingi pala ako ng paumanhin sa mga masusugid kong mambabasa ng blog ko. Pasensya na sa aking katamaran. Wala tuloy kayong natutunan, charot.

Anyway, may isa lang akong aral na natutunan habang ako’y nagpapahinga sa bahay na hindi tungkol sa pagsusulat.

At ang ginintuang aral na to ay: Masaya naman talaga ang buhay mga tsong kung walang konseptong  "dapat ganito ka at meron ka nito".

Ayun lang. Yun lang yun. haha

Sige na. Eto na. Ibabahagi ko naman sa inyo ang aral na natutunan ko nung tinamad akong magsulat sa loob ng tatlong araw at sa loob ng bahay namen.  Mga blogpost kong nakapagpabago din ng buhay ko.

Here it is:

“Maging disiplinado ako. Bitawan ang gadgets.”

Habang yung mga kasabayan ko nagsusulat at nag-eensayo sa larangan ng sining at pagba-blog.  Ako naman ay walang ibang ginawa kundi magbrowse sa internet. Tangina. Addictus na ako sa social media. Walang oras na hindi ko hinawakan ang cellphone ko sa loob ng isang oras sa buong maghapon. Yan ang isang dahilan kaya di ako nakapagsulat this past few weeks. Tuluyan ng nawala ang disiplina ko sa sarili. Mabilis nabago ang habit ko. Dati di ako ganito. Talaga nga namang inimbento ang gadgets para ulit-ulit kong balikan iyon.

Kaya ngayon, paano ba ako nakapagsulat muli? May bago ba akong inspirasyon? Ang sagot ko ay “Wala”. May nadiskubre lang ako. Patay ngayon ang cellphone ko, bali naka-silent pala siya at tinaob ko. Nakatutok ako ngayon sa computer. Tahimik sa paligid na walang kapitbahay na salot na nagvi-videoke.

Nasimulan kong magsulat nung binitawan ko lahat ng distraction sa buhay ko.  Ganun lang kasimple. Makakapagsulat lang ako kapag wala na sa kamay, puso at mata ko ang social media.

“The discipline of writing something down is the first step toward making it happen.”- Lee Iacocca

“Magpakalunod sa pagbabasa.”

Di ako makapagsulat ng mga nagdaang araw kasi wala akong nabasa o binabasa. Kumbaga, walang letra sa utak ko na nakaimbak. Kailangan kong magbasa ng magbasa ng may katuturan na libro. Natutunan kong dapat langhapin ko ang pagbabasa na may content at makakahinga/mailalabas ko sa mga kamay ko ang sulat na may content din. It will flow. Pati, magmemorya ng mga bagong vocabulary words.

Di ko alam kung paano nangyari ang lahat. Basta sa kalagitnaan palagi ng pagbabasa ko, ihihinto ko nalang iyon kapag may something akong naalala na dapat ko palang isulat. Marahil, napaka-makapangyarihan ng akda ng binabasa kong libro kaya nasasalin sa akin ang kapanyarihan niya. Parang ganern.

“I am simply a ‘book drunkard.’ Books have the same irresistible temptation for me that liquor has for its devotee. I cannot withstand them.” — L.M. Montgomery

“Kahit na maputulan pa ako ng tatlong daliri.”

Kung isi-C.I. ang buhay ko, maraming oras para isingit ang pagsusulat sa schedule ko. Nainis lang talaga ako sa mga nagdaang isang linggo na hindi ako nakagawa ng magandang istorya o kwento. Dati pa nga, nai-sisingit ko lahat ng bagay basta tungkol sa ideyang naiisip ko, isusulat ko kagad yan. Siguro’y nabago nga talaga ang takbo ng utak ko ngayon, binulag ako ng makabagong problemang dumating kaya medyo naguluhan na naman ako ng konti. Baka nga talaga, nabago ang mga plano ko kaya di ako nakapagsulat at bumalik sa aking direksyon. Natuon ang focus ko sa mabibigat na bagay.

Kaya, ang lesson ko dito. Dapat kahit na nalulungkot ako sa trabaho o anumang sitwasyon, kailangan kong magsulat. Kapag nasa biyahe ako na may katabing amoy arabo, magsusulat pa din ako dapat. Wala talaga eh, ako lang din naman ang nasisira sa tuwing kinakaligtaan ko ang obligasyon ko. Itatanim ko sa isip ko na mahalaga ang ang ideya kasya sa baril. Oh paano napasok ang baril? Wala naman, naisip ko lang ngayon na ang ideya ay pwedeng makapagpabago ng buhay ng tao. Ang baril pwedeng makapagpatapos naman ng buhay ng tao.

Kaya ngayon, bago pa tong topic ko about sa writing tips, may naisip na akong ibang bagay bago pa tong blog na to eh.  Sa una, sinubukan kong mag isip ng seryoso. Eh di tumalab. Sakto nagbabas ako at may nakita akong bangkay sa magazine tungkol sa isang pulitiko at kapag nilipat ko naman ang pahina sa susunod, may kabastusan na nagaganap sa imahe. Inisip kong maigi, anong klaseng magazine to? Parang gago. Tas sabay tanong sa sarili ng “Mayroon bang pagkakaparehas ang sex at libing? Wala lang, para lang may maisulat ako. haha

At wag kayo. Meron akong nabuo. Eto ang mga posibleng sagot ko na parehas sabihin sa oras ng sex at libingan.

1. Di kita makakalimutan.

2. Mahirap ‘to para sa akin.

3. Mahal na mahal kita.

4. Akin na yung bulaklak.

5. Salamat sa pagdating.

6. Put it in a hole.

7. 'Bat nauna ka?

8. Mararamdaman mo na ang heaven.

9. Sa wakas.

10. Masakit.

hahaha Kaya kahit na maputulan ako ng daliri (pero wag naman sana, namu) ay magsusulat na talaga ako kung saan-saan kahit na anumang oras at pagkakataon. Baka matulad din ako sa sex at libing. LOL.

“Sarili ko muna ang ayusin ko.”

Kung yung mga chef nga hindi sila makagawa ng magandang luto o dish kapag wala sila sa mood nila. Ganun din ang isang writer, sa pagkakaalam ko, kung wala ako sa ulirat ngayon para magblog, siguro dapat mag-gym muna ako sa labas o magchill-chill muna ako sa mga resto para mabago naman ang environment ko. Upang sa gayon, maibalik ko ang sarili ko sa pagsusulat.

Ang totoo niyan. Hindi ako makapagsulat kapag ang gulo-gulo ng buhay ko. Hindi ako makapagsulat kapag may pinangangambahan ako. Hindi ako makapagsulat kapag may isang bagay akong di ko pa natatapos. Mahina lang ang aking puso, teh. Nakokonsensya kasi ako sa tuwing di ko nabalikan ang dapat kong gawin. huhu

Kaya ang aral na natutunan ko galing kay Jovit, (de joke lang.)

Ayusin ko muna ang sarili ko para makapagsulat ako ng maayos.

“May halaga din ang kalakal.”

Ako yung tipo ng taong kapag panget sa simula, ayoko na talagang ituloy pa. Minsan na-experience ko pa nga na ang ganda ng naisip kong intro tapos nung isusulat ko na, biglang nababaduyan na ako sa naisip ko.

Kayo? nangyari rin ba senyo yun?

Ngayon natutunan ko na ang pagsusulat ay di katulad ng construction working na kapag mali ang sinimulan mong gawa, wag mo ng ituloy. Yan ang rules sa engineering, na natutunan ko sa mga workers namen. Kasi nga diba, kung itutuloy mo lang ang sablay na move, baka may mapahamak o may gumiba lang.

Ngayon, tuturuan ko na ang sarili kong tumapos ng basura o kalat-kalat na ideya. Kahit ang dumi-dumi ng concept ko na kahit ako di ko magets ang pinupunto ko, itutuloy ko pa din. Pangako ko yan. Mahalaga ang tae-tae.

A writer can live about forty days without food

About three days without water or writing

About eight minutes without thinking about writing

But only for one second without an idea.

“Kusa kong makikilala ang titulo ko sa sarili.”

Actually, nagsimula ako sa pagba-blog o pagsusulat ng wala man lang akong background kung sino ang gagayahin ko, alam niyo yun, yung tipong napakabibo ko sa ginagawa ko na hindi ko naman alam kung tama ba o mali ang ginagawa ko. And additional, kung anong format ang dapat kong isulat. haha

Kung babasahin niyo ang pinaka una kong post sa blog na to. Talagang nakakatawa na ayoko na rin ulitin pang basahin hahaha dahil kung ano lang ang maisip ko sa mga oras na iyon, yung ang bibitawan ng mga daliri ko sa keyboard. Saklap beh.

So, therefore. I’ve learned  sa pagsusulat na maa-appreciate ako ng tao o mga readers ko basta isulat ko lang ang galing sa mapagmahal kong puso. Hindi kailangan ng kurso sa ganitong larangan. Ang kailangan lang ay dedikasyon sa pagsusulat. At pagpupursigi. Yan ang titulo ko.

Ilang ulit. Sulit na sulit.

Dahil nga binalikan ko ang lahat ng blogpost ko simula nung  2013, may ilan doon na nanghihinayang ako. Mapapasabi nalang ako ng

“Sana in-edit ko pa ito ng ilang ulit, mas mapapaganda ko pa to e. Sayang.”.

Ito yung blog ko na ang ganda sobra ng insights ko at ideya ko patungkol sa isang highschool student na nangangarap sa buhay.

Kaya, nung binasa ko ulit. Nakaramdam ako ng konting pagdismaya kasi feeling ko hindi ko nakumbinsi ang readers sa pinupunto ko. Sana in-edit ko pa yun ng todo-todo siguro dapat mga 30 times pa.

Masubukan nga dito sa blog ko ngayon. haha

In conclusion to this, papaabutin ko pa sa trentang edit ang gagawin ko sa susunod na blog at kasama ito.

“Walang batas sa pagsusulat.”

Alam na alam ko na dumating na kayo sa puntong nakatikim kayo ng kritisismo sa pagsusulat galing sa iba. Aaminin ko, nakatanggap na din ako at masakit kong tinanggap yun. huhu Eh anong magagawa ko, baguhan palang naman ako nun eh.

Mas maganda pala talaga na isulat ko lang ang gusto kong isulat kahit na labag sa paniniwala ng ibang tao ang ginawa ko. Lakompake. Kailangan kong pakinggan ang tibok ng puso ko sa pagsusulat at kusang maririnig ng iba ang tinig ng puso ko. Wow diba. haha

Well, to sum it up, walang batas sa pagsusulat. Tayo ang gagawa ng sarili nating batas na magpapaunlad sa sarili nating kakayahan sa writing.

“Tignan ko ang trabaho ng isang minero.”

Bukod sa hirap ng buhay ng isang Seaman na nagta-trabaho sa barko na malayo sa kanilang pamilya. Isa sa pinaka-kinahahangaan ko ang work ng isang minero na masasabi kong isang inspirasyon siya sa pagsusulat.

Para sa akin, napakalungkot ng buhay ng isang manunulat. Lalo na sa tuwing gumagawa ng nobela. Pero, sa tuwing iniisip ko kung gaano kahirap ang ginagawa ng mga minero upang makakuha ng mina, mas namo-motivate akong magsulat ng husto. Di lang dahil risky ang ganung trabaho kundi dugo’t pawis ang nakasalalay sa ganung propesyon.

Dapat talaga sundin ko palagi ang nilalagay kong goals. Hindi maging negotiable ang target ko na pwedeng baguhin pa. Mas laliman ko pa ang dahilan ko. Tyagain kong kalkalin ang pinakamatinding mina.

“Di ko na dapat gaguhin ang sarili ko sa pag-iisip.”

Kahit nasa Mrt, Bus o Lrt ako, nag-iisip pa din ako ng konsepto sa pagsusulat. Palagi kong gusto na dapat sa bawat araw, may maisulat ako. Nagkamali ako sa tuwing nag-iisip ako at nilalapat ko lang sa isipan ko ang bawat scene na gusto ko.

Napagtanto ko, hindi pa pala ako nagsusulat nun, niloloko ko lang ang sarili ko. gago din eh no. Masayang masaya pa naman ako sa tuwing nakakagawa ako ng blogpost sa isang araw.

So, itong blogpost ko na to ang magiging lesson ko sa tuwing tinatamad ako. Di lang dapat sa isipan ko ilapat kundi isulat ko din talaga kagad.

“Walang sasalba sa’kin.”

Lagi nalang akong tumatagal sa aktibidad ko. Napipikon ako sa tuwing naghihintay nalang ako ng inspirasyon bago ako magsulat o gumawa ng matinong katha. Nag-iisip palagi ako ng something na kakaiba o something na di pa nagagawa ng iba.

Pero nung sinubukan ko namang magsulat lang kung ano ang naiisip ko. Mas nadadagdagan ang sinusulat ko. Ang dali lang. Siguro nga’y walang writer’s block. Sabi ko nga kanina, kahit pa gaano kadumi ang sulat ko, itutuloy ko lang, gaganda din naman yan. Nung hinawakan ko na ang papel at ballpen and Booom.. nakapagsimula na ako. At ito yun, ang blogpost na ‘to mismo ang nasulat ko.

Lesson: Isulat ko na kagad. Wala ng patumpik tumpik pa.

“Subukan kong magdiskubre.”

Base sa naging karanasan ko nung wala akong ginagawa, na balak ko sanay isulat kung ano lang ang nalalaman ko. Bigla akong tinamad. Natanong ko sa sarili na “Wala na ba akong aalaming bagong bagay?”. Ganun nalang ba talaga? Wala na ba akong i-improve?

Kaya ayun, nagbukas muli ako ng libro. Nagpakahenyo diba. haha

To summary, natutunan ko na mas maganda pala na magstick lang ako sa isang konseptong may posilibidad na kaya kong palawakin. Yung bago naman dapat. Kasi naisip ko, kapag alam ko na ang isang bagay, anong sense kung ishe-share ko pa, malamang alam din yan ng iba.

Susubukan ko palaging tumikim ng bagong ulam para masanay ang aking dila.

“Gawin kong swabe. Gawin kong light.”

Naranasan niyo na rin bang makatagpo kayo ng taong unlimited. Nakakapikon yung ilang ulit na niyang sinabi, uulitin na naman na parang sirang plaka, diba. Nakakaintindi naman ako. Kaya, nung nagbabasa ako ng ilang blog na mga pinoy ang writer. Sa kanila ako mismo natuto. Tinamad din ako mismo sa sistema nila na ulit ang pinapahiwatig. Ayoko yung magbibibgay ka pa ng dalawa o tatlong example sa punto mo. For me,  sapat na yung isa. Mas maganda pa rin yung madali lang maintindihan ng nagbabasa.

“Tigilan ang improvements at simulan ang blogpost.”

Ang isa sa pinaka kinapahamak ko ay yung “level-up mindset” ko sarili na dapat mahigitan ko yung last kong sinulat. Ganyan ko tratuhin ang blog ko noon. Kaya, minsan humahantong sa matagal na kasunod ang sulat ko. Ang tagal ng follow up. Parang ganun. Nate-tengga siya kumbaga. Ngayon, naintidihan ko na mas mahalaga pala na magsulat nalang kagad ako. Basta sulat lang. Wala na dapat akong pake sa rules ng writing. Ang mahalaga, nasa pedal pa rin ang aking mga paa at patuloy ang andar ng buhay ko sa pagsusulat.

“Tatagal lang lalo kung hihinto ako.”

Siguro naman, kahit gaano pa ako ka-talentadong tao, kung hihinto lang di naman ako sa tuwing madilim ang buhay ko o hihinto na naman ako sa tuwing may pinagdadaanan akong problema. Syento pursyento na  walang makakabasa ng sulat ko kung palagi nalang akong hihinto sa ganung pagkakataon. Nasabi kong “pagkakataon” iyon dahil dapat naman talaga magsulat kapag may pinagdadaanan upang mas lalong gumaan ang aking nararamdaman. Yun ang pagkakataon. Kung ako minsan ay tinatamad sa ginagawa ko, baka siguro tinatamad na din ang nagbabasa ng ginagawa ko. Magiging karma lang siguro yan.

“Wag kong piliin yung gusto ko lang.”

Marami palang dapat talagang isulat sa kapaligiran. Maraming dapat i-notice. Maraming dapat gawan ng kwento o anggulo na mas magpapaganda pa sa istorya, o kung anu man. Nararapat lang talaga na itatak ko sa isipan ko na lahat ng bagay dito sa mundo ay na-create ng may dahilan. Siguro nga, likas sa lahat ng tao na kapag di niya gusto ang ganito o ganyang bagay, binibitawan nalang nila kagad. Gaya ko. Ang mahalaga pala, dapat maging curious ako sa lahat ng bagay. Pagkumparahin kung kinakailangan.

“Magsimula ako sa wala, para magkaroon ako.”

Sa larangan ng pagsusulat,  sa lahat ng na-research ko na buhay ng isang writer, dadaan talaga lahat sa pinakamababa o pinakamahirap na kalagayan ang lahat lalo na’t nagsisimula palang. Kahit na si J.K. Rowling nga diba.  I mean, talaga gagawa ka muna ng blog, or di kaya magta-trabaho ka muna sa mga publishing company bago ka maging tuluyang full time writer. Dagdag mo pang ang masakit na rejections.

Ang isa sa mabigat na pinagdadaanan ko ngayon ay nagsusulat ako pero isinisingit ko lang sa trabaho. Plus pa, naging sakitin ako sa trabaho, kaya nauudlot sa pagsusulat. And konti lang ang nagbabasa ng mga ginagawa ko. Yan ang ilan sa mabibigat na challenge sa buhay ko.

Kaya nga sa kumpanya, hindi naman dapat ibinibigay ang pinakamabigat na gawain sa wala pa masyadong alam. Dadaan talaga sa matinding pagkakamali sa una. Sa pagiging apprentice o baguhan hanggang sa mag-improve ang trainee.

Don’t ask what your writing can do for you.

Ask yourself what your writing can do for your reader.

“Retokeng paulit-ulit.”

Gaya nga ng sinabi ko kanina, dapat kong tyagain na mag-edit ng mag-edit. Kung yung drawing nga sa architecture, dumadaan sa maraming revise hanggang sa maging mukhang zombie yung arkitek e, paano pa kaya ang pagsusulat ng magandang istorya o kwento diba na binubuhos ng husto ang napakalawak na imahinasyon. Siguro, kaya ko nasabing dapat i-edit ng i-edit dahil mas masarap ang pinakahuling katas. Tulad na lamang ng pagpipiga ng kalamansi. Natatakam kaya ako sa huling patak ng katas ng kalamansi. Tinitignan ko palang ang proseso ng pagpatak, ang pinakahuli ang nangangasim ako. Kaya siguro sa pagsusulat, nangangailangan talaga ng matinding pagpipiga sa sarili. Dahil na rin siguro mas masasarapan ang tao/nagbabasa sa takbo ng kwento.

“Tignan ko lang yung what-if. At werk na.”

Minsan sa kadahilanang gusto kong hindi mapahiya sa mga mambabasa ng blog ko, hinahanap ko ng todo ang pinakamagandang pag usapan na topic. Oo, alam ko na punong puno ng kaalaman ang ating henerasyon kaya nga nagpapakalunod ako sa talino eh. Ang problema nga lang, sa sobrang gusto kong makuha ang trip ko. Mas tumatagal lang.

Kaya ang lesson sa akin, wag ko ng isipin ang magandang ideya. Simulan ko nalang kagad. Atlis may nasimulan na, papagandahin ko nalang.  

“Magsulat lang ako kahit wala pang nakakapansin.”

Kahit sa baliw niyo pa itanong, mahirap magsalita ng mag-isa ng walang pumapansin. Di biro yun. Pero ibahin niyo ako sa blog ko. Tinutuloy ko lang kahit walang nagko-comment sa akin sa blog, masaya na ako sa isang taong bumisitang nag iwan ng komento. Pero bihira. Dahil alam kong isang araw, ang katulad ko ang babago sa takbo ng isip ng mga tao. Naks. Alam kong nasa proseso ako ng pagpapaunlad. Mapapasa-akin din ang atensyon nila. haha

“Buksan ko lang ang gripo.”

Dahil gusto kong palitan ang filter ng faucet namen kanina, may nakonek akong thoughts. Nung binuksan ko yung gripo, natutunan ko na mahalaga pala talaga na buksan ko lang ang gripo kung gusto kong may mahita. Ano ibig kong sabihin? Sa madaling salita, isulat ko lang. Isulat ko lang ng isulat. napapansin ko kasi na habang bukas at tumatakbo ang daloy ng tubig sa gripo, mas gumaganda at lumilinaw ang tubig. Gaya din sa pagsusulat ko, habang bukas at tuloy-tuloy lang ang mga kamay ko sa pagsusulat. Mas lalong gumaganda ang idea. Oh diba.

“Lahat ng nakikita ko ay magkakapareho.”

Lagi ko ng napapansin na maraming pagkakaparehas ang lahat ng bagay sa mundo. Kaya, natutunan ko na walang dahilan upang walang maisulat sa isang araw. Nung isang araw nga nakapagsulat ako ng tungkol sa isang isda sa loob ng tupperware sa ref. Wala naman, ang gusto ko lang pagtripan isulat, yung nag-uusap ang isda at ref tungkol sa amoy ng isda. Naiirita na yung ref. Hindi niya naman pwedeng alisin ang isda sa loob nito dahil mahal niya ang isdang iyon. Aw, so sweet.

Kaya guys, Happy Writing senyo.